هود آزمایشگاهی چیست؟
هود آزمایشگاهی به عنوان یک سیستم تهویه، برای حفاظت از کاربر در برابر آلاینده های سمی و ایجاد محیط کار تمیز، شبیه به یک کابین طراحی شده است و به طور ایمن بخار و گرد و غبار خطرناک تولید شده را در محفظه را توسط عمل مکش در خود جمع کرده و متناسب با ساختار خود فرآیند فیلتراسیون و یا انتقال را انجام می دهد.
انواع هود آزمایشگاهی
یکی از عوامل تاثیر گذار در طراحی و تولید هودهای آزمایشگاهی که در دسته تجهیزات آزمایشگاهی قرار دارد، نوع کاربری در نظر گرفته شده برای آنها است. هود های آزمایشگاهی متناسب با نوع کاربری دارای انواع مختلفی می باشند:
- هود آزمایشگاهی شیمیایی
- هود آزمایشگاهی لامینار
- هود آزمایشگاهی کانوپی
- هود آزمایشگاهی واکین
- هود آزمایشگاهی پی سی آر
- هود آزمایشگاهی بازویی
- هود آزمایشگاهی پاتولوژی
مشخصات فنی هود آزمایشگاهی
هود آزمایشگاهی را می توان یکی از اصلی ترین و پایه ای ترین تجهیزات آزمایشگاهی به حساب آورد که جهت تحقق به یک هدف خاص به صورت منحصر به فرد طراحی شده اند. نحوه عملکرد هودهای آزمایشگاهی به این صورت است که ذرات معلق در هوای محیط کار را مستقیما با استفاده از مجرای اختصاصی تعبیه شده، از محیط خارج کرده و دو عمل بر روی آن انجام می دهد که شامل موارد زیر می باشد.
هود آزمایشگاهی متناسب با سیستم تعبیه شده در ساختار خود هوای آلوده را تحت عمل فیلتراسیون قرار می دهد و آن را به محیط آزمایشگاه بر می گرداند و یا از طریق اتصال به سیستم تخلیه مرکزی، هوا را به خارج از ساختمان منتقل می کند. از جمله تجهیزات عملکردی تعبیه شده در ساختار هود آزمایشگاهی می توان لوله های انتقال دهنده و فن یا دمنده که عمل جابه جایی هوا را درون لوله انجام می دهند.
هود آزمایشگاهی را بر اساس نوع فعالیت و حوزه کاری می توان در سه دسته بندی کلی قرار داد:
- هودهای آزمایشگاهی مناسب برای مواد شیمیایی و رادیونوکلئوتید
- هودهای آزمایشگاهی مناسب برای مواد عفونی
- هودهای آزمایشگاهی مناسب برای عوامل بیولوژیکی، جلوگیری از آلودگی و محافظت از کارکنان
هود آزمایشگاهی شیمیایی
هود آزمایشگاهی شیمیایی با نام های هود شیمی، فیوم هود و هود بخار نیز شناخته می شود. هود شیمیایی محفظه ای است که به طور کاملا ایمن عمل مکش دود، بخار و گازهای سمی تولید شده در حین فرآیند های شیمیایی و آزمایش بر روی مواد را به وسیله یک فن انجام می دهد و موجب انتقال و خروج این ذرات معلق ازمحیط آزمایشگاه می شود.
هود آزمایشگاهی لامینار
به هود لامینار، هود بیولوژیکی و هود میکروبی نیز گفته می شود. هود آزمایشگاهی لامینار یکی از کاربردی ترین و ضروری ترین هودهای آزمایشگاهی به حساب می آید که با جریان خطی خود از نمونه مورد آزمایش، موجود در داخل محفظه خود در برابر آلودگی های محیطی محافظت می کند و یک شرایط و محیط کاراستریل را برای کاربر در آزمایشگاه ها فراهم می کند. هودهای لامینار متناسب با جهت جریان هوا، تعداد فیلترهای به کاربرده شده و سطح حفاظتی که در اختیار می گذارند، دسته بندی می شوند. هود بیولوژیکی (لامینار) به سه دسته کلاس 1، 2 و 3 تقسیم می شود. هود کلاس 2 به 5 دسته A1.2 ،B1.2 و C1 تقسیم می شوند.
هود آزمایشگاهی کانوپی
هود کانوپی بر روی یک مکان از قبل تعیین شده بر روی دیوار یا سقف نصب می شود که با استفاده از فن و کامال کشی خروج مواد غیر سمی مانند بخار، گرما و بو را از محیط آزمایشگاه به خارج از ساختمان ممکن می سازد. متناسب با طراحی در نظر گرفته شده برای هود کانوپی امکان استفاده در محیط های کوچک را فراهم کرده اند.
هود آزمایشگاهی واکین
هود واکین دارای یک محفظه با ابعاد و اندازه بزرگ است که به منظور جداسازی قسمت بیرونی هود از موادی چون بخار، گردو غبار، بو و سایر ذرات معلق طراحی و تولید شده است. در واقع این مدل از هود آزمایشگاهی به عنوان محفظه های ماشینی عمل می کنند و موجب جداسازی فرآیند کاری در محیط های بزرگ و عدم تاثیر گذاری آنها بر یکدیگر می شوند. هود آزمایشگاهی واکین در موارد بسیاری چون بازیابی داده ها، سنباده زدن و سنگ زنی نازک، کشت بافت، ذخیره سازی درام و سطل زباله و همچنین در حوزه گیاه شناسی و داروسازی کاربرد دارد.
هود آزمایشگاهی پی سی آر
هود پی سی آر که به ورک استیشن پی سی آر نیز معروف است. به گونه ای طراحی شده است که یک محیط کاری پوشیده از سه طرف را برای انجام کار بر روی DNA و RNA و تکثیر و تقویت آنها فراهم کرده است. هود آزمایشگاهی PCR متناسب با ابعاد و اندازه، وجود یا عدم وجود فیلتر HEPA و همچنین تعبیه شدن تایمر به منظور استریل کردن نمونه ها با اشعه UV دارای انواع متفاوتی هستند. هود PCR به طور عمده درآرمایشگاه های ژنتیک و زیست شناسی مورد استفاده قرار می گیرد تا مانع از به وجود آمدن آلودگی مقطعی بین نمونه ها شود.
هود آزمایشگاهی بازویی
هود بازویی یا هود مفصلی یکی دیگر از انواع هودها به شمار می رود که در محیط آزمایشگاه مورد استفاده قرار می گیرد. هود بازویی متحرک، دارای ساختاری محرک است و امکان جا به جایی و نزدیک شدن به نمونه مورد آزمایش و مش و دفع لحظه ای آلاینده ها را فراهم کرده است. هود آزمایشگاهی مفصلی در آزمایشگاه ها و مراکز بهداشتی، درمانی، صنعتی و الکترونیک کاربرد دارد.
هود آزمایشگاهی پاتولوژی
پاتولوژی در لغت به معنای آسیب شناسی است از این رو این مدل از هود های آزمایشگاهی به این دلیل نام گذاری شده اند که شرایط لازم جهت بررسی آسیب های وارد شده به بافت و اعضای بدن را فراهم می کنند و محیط ایزوله و کاملا بهداشتی را در اختیار اپراتور قرار می دهند. در ساختار هود آزمایشگاهی پاتولوژی از فن و مکنده هوا استفاده شده است که عمل انتقال گازها و بخار های سمی و آلاینده ها را از محیط آزمایش برعهده دارد.
اجزای هود آزمایشگاهی
- پلنوم اگزوز: پلنوم خروج، جعبه و یا محفظه ای است که به سیستم HVAC در سیستم تهویه متصل می شود و بخارها را از بدنه هود بخار خارج می کند.
- پنجره (Sash): ارسی یک پارتیشن شیشه ای متحرک است که در حین کار از کاربر محافظت می کند. در برخی از هودها، موقعیت آن سرعت صفحه هود را کنترل می کند. این صفحه شیشه ای متحرک در نزدیک ترین قسمت به اپراتور قرار دارد که سطح دهانه هود را پوشش می دهد و می تواند به صورت افقی، عمودی و یا ترکیبی از هر دو نصب شده باشد.
- بدنه هود: حاوی بخارات مضر تولیدی در حین فرآیند های انجام شده است و از تماس با کاربر جلوگیری می کند.
- بافل (Baffle): صفحات متحرکی هستند که در قسمت پشتی هود آزمایشگاهی قرار دارند و جریان هوا را به سمت پلنوم اگزوز هدایت می کنند. در واقع بافل وظیفه تنظیم جریان هوای داخل محفظه هود را دارد و این کار را با ایجاد شکاف و مکش هوا از طریق آن ممکن می سازد. از این رو یک جریان هوای یکنواخت در دهانه هود ایجاد می شود.
- میانبر (Bypass): این قسمت سبب حفظ سرعت دهانه ثابت، به صورت کاملا جداگانه و مستقل از وضعیت پنجره می شود.
- صفحه هود: دهانه ای است که در جلوی هود بین ارسی و سطح کار قرار دارد.
- سطح کار: ناحیه ای است که در آن مواد شمیایی و خطرناک و نمونه مورد بررسی قرار می گیرد.
- فویل هوا (Air Foil): بدنه خارجی، قسمتی از هود آزمایشگاهی است که در لبه جلوی فضای کار در زیر ارسی (پنجره) قرار دارد. راندمان جریان هوا را با جلوگیری از تشکیل نوسانات جریان هوا که می‌تواند به بخار اجازه خروج به آزمایشگاه را بدهد، بهبود می‌بخشد. همچنین نقش حفاظتی از اپراتور دارد و او را از ریزش های جزئی مواد شیمیایی و سمی مراقبت می کند.
- فن و دودکش (Fan & Stack): بعضی از هود های آزمایشگاهی به فن و دمنده مجهز هستند که هدایت و انتقال جریان هوای آلوده را با سرعت بالا به خارج از محیط کار میسر می سازند.
از جمله تجهیزات جانبی که متناسب با طراحی هود آزمایشگاهی می تواند در ساختار هود وجود داشته باشد.
- منبع روشنایی (Light): در صورت تعبیه شدن لامپ بر روی هود های آزمایشگاهی باید این لامپ ها که از خاصیت ضد جرقه برخوردار هستند، را خارج هود نصب کرد.
- فیلتر هود آزمایشگاهی: متناسب با کاربری و سایر ویژگی های گنجانده شده در ساختار هود های آزمایشگاهی، می تواند از وجود فیلتر نیز بهره ببرد. فیلتر هایی که در این دستگاه های آزمایشگاهی مورد استفاده قرار می گیرد، شامل دو نوع فیلتر با نام و ویژگی های زیر می باشد که وظیفه جذب و از بین بردن آلاینده های معلق موجود در هوا و باکتری ها و غیره را بر عهده دارند.
- فیلتر HEPA: فیلتر های هپا ذرات معلق با ابعاد 0.3 میکرون را با یک راندمان بالا در حد 99.97 درصد جذب و در نهایت حذف می کند.
- فیلتر ULPA: فیلتر اولپا راندمانی بالا برابر 99.99 درصد دارد که ذرات با قطر بزرگتر از 0.1 میکرون را می تواند از محیط حذف کند.
نکات استفاده از هود آزمایشگاهی
- در هنگام استفاده از هود های آزمایشگاهی مانند سایر تجهیزات این حوزه باید نکات ایمنی را مد نظرداشت تا از بروز هرگونه خسارات جبران ناپذیر جلوگیری به عمل آید.
- در حین استفاده از هود های آزمایشگاهی هرگز دست، سر و صورت خود را به داخل محفظه هود و همچنین در تماس مستقیم با آن قرار ندهید.
- قبل از شروع کار با هود های آزمایشگاهی متناسب باطراحی انجام شده بر روی هود آزمایشگاهی آن را روشن و به مدت 10 الی 15 دقیقه در حالت روشن قرار دهید. علاوه بر این در انتهای کار نیز به همین میزان روشن بگذارید سپس برای خاموش کردن آن اقدام کنید.
- قبل و بعد از انجام فرآیند های آزمایشگاهی و استفاده از هود آن را با الکل 70 درصد تمیز کنید.
- قبل از شروع به فعالیت و در انتهای کار تمامی تجهیزات و نمونه های موجود در محیط کار هود را از آن خارج کنید.
- بالا و پایین کردن درب (پنجره) شیشه ای هود متناسب با طراحی در نظر گرفته شده برای آن که به صورت برقی باشد یادستی آن را تا قسمت مشخص شده جابه جا کنید.
- در صورت استفاده از مواد و حلال هایی با خاصیت فرار این مورد را در نظر داشته باشید که این دسته از نمونه های به سرعت تبخیر می شوند و نگهداری آنها در زیر هود موجب از بین رفتن آنها می شود.
- جهت نصب فن هود آزمایشگاهی که با مواد خورنده و قابل اشتعال قرار است کارکند باید این مورد را درنظر داشت که محل نصب ان باید به دور از مناطق مسکونی و ساختمان باشد. به همین منظور بهتر است نزدیک به نقطه تخلیه به اتمسفر (مانند پشت بام) قرار گیرد. علاوه براین توصیه می شود جهت تصفیه هوا به صورت بهینه تر پس از خروجی از فیلتر کربن اکتیو استفاده شود.
- به منظور راه اندازی و استفاده از هود آزمایشگاهی، در صورت وجود دستور العمل تعریف شده، رعایت تمام نکات ذکر شده ضروری است.
- بررسی و کنترل دوره ای نحوه عملکرد هود و فن جهت بهره گری از بالاترین ظرفیت عملکرد هود و ایمنی بیشتر در حین کار
- جهت نصب و قرار گیری هود در محیط آزمایشگاه درنظرگرفتن چندین عامل تاثیر گذار مانند فاصله از میزکار، درها، ستون ها، پنجره ها و خروجی ها و مسیر های خروجی بسیار مهم است.
نکات خرید هود آزمایشگاهی
قبل از اقدام به خرید هود آزمایشگاهی در نظر گرفتن چند نکته حائز اهمیت است تا بتوانید یک خرید مناسب داشته باشید و به صورت همه جانبه پاسخگوی نیاز شما در محیط کار باشد.
- نوع آزمایش و حیطه کاری: متناسب با نوع شرایط کاری و نمونه مورد استفاده از هود آزمایشگاهی مناسب با آن استفاده کنید، به خصوص در صورتی که قرار است بر روی مواد رادیواکتیوی و تجزیه شونده کار شود.
- متراژ و فضای آزمایشگاه و هچنین فضای قرار گیری و نصب هود را در نظر داشته باشید.
- نوع و خاصیت مواد شیمیایی که قرار است، مورد استفاده قرار بگیرند.
- حجم هوای متغیر (VAV) و ثابت (CAV)
- تجهیزات استفاده شده در ساختار هود و تناسب آن با نیاز کاربر مانند نوع فن هود (آکسیال، فلزی یا سانتریفیوژ)، دمنده و لوله ها
کاربرد هود آزمایشگاهی
- حفاظت از کارکنان آزمایشگاهی که با مواد شیمیایی خطرناک کار می کنند.
- حفاظت از محیط آزمایشگاه در برابر انفجار، آلودگی و غیره
- حفاظت از فرایند آزمایش و محصول در برابر فاسد شدن، تجزیه و آلودگی های محیطی
- ضد عفونی کننده هوا محیط کار
- محیط کشت نمونه
- آزمایشگاه های تحقیقاتی و آموزشی
- آزمایشگاه های میکروبیولوژیکی و تشخیص طبی
- آزمایشگاه های کار با موارد رادیو اکتیوی
مزایا هود آزمایشگاهی
- از انتشار بخارات مضر مانند بخارات، گرد و غبار، مه و آلاینده ها در آزمایشگاه پزشکی و شیمی جلوگیری می کند.
- کاهش خطرات ناشی از کار با مواد شیمیایی
- از بین بردن سمیت هوا در محیط کار با فیلتر کردن بخار های سمی
- افزایش ایمنی تکنسین آزمایشگاهی
- فراهم کردن شرایط عاری از آلودگی و تاثیرات محیطی بر روی نمونه مورد بررسی
دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید