رله شیشه ای چیست؟
رله شیشه ای یا رله کمکی نوعی سوئیچ الکترومغناطیسی است که ساختاری ساده و شبیه به کنتاکتور دارد و در مواردی همچون سوئیچینگ بارهای سبک در جریان های پایین مورد استفاده قرار می گیرد. با توجه به اینکه این رله ها معمولا در مدارهای فرمان استفاده می شوند، لذا آنها با عنوان رله فرمان نیز شناخته می شوند.
مشخصات فنی رله شیشه ای
رله های شیشه ای بسته به نیاز مصرف کننده و تعداد فرمان های مدار، پایه ها تعداد متفاوتی دارند؛ و می توانند 8 پایه، 11پایه، و 14 پایه باشند. تعداد پایه ها و کنتاکت ها به یک دیگر مربوط هستند به این صورت که برای رله دو کنتاکت، دو پایه برای تیغه باز، دو پایه برای تیغه بسته، دو پایه برای تیغه مشترک و دو پایه جهت برق دار کردن بوبین قرار دارد. همچنین جنس پایه هانیز به طور معمول از آلیاژ نقره می باشد. در خرید این رله ها علاوه بر ولتاژ بوبین، حداکثر جریان مورد تحمل تیغه ها نیز مهم است. رنج جریانی این رله ها معمولا از 5 تا 25 آمپر است که جهت راه اندازی بار های سبک بسیار مفید است، زیرا کنتاکتورها به طور معمول از جریان 9 آمپر شروع می شوند. به خاطر داشته باشید در هنگام انتخاب رله در صورت حضور بار های غیر خطی (غیر اهمی) امکان ایجاد جرقه در قسمت کنتاکت ها هنگام سوئیچینگ وجود دارد که جریان را به صورت لحظه ای فراتر از جریان نامی مدار می برد. معمول این رله ها از طریق مدار فرمان کار قطع و وصل مدار اصلی را انجام می دهند. این رله ها به عنوان بخشی از انواع تجهیزات برق صنعتی، کنتاکت قدرت ندارند و نمی توانند به صورت مستقیم در مسیر مدار قدرت قرار بگیرند. عمر مکانیکی و الکتریکی این رله ها بسیار زیاد است و تقریبا تا یک میلیون بار عملیات استاندارد را اجرا می کنند. در صورتی که کنتاکت های رله بسوزند و از نظر شیمیایی تغییر ماهیت دهند، تعمیر رله امکان پذیر نبوده و باید جایگزین گردد. عموما تیغه های این رله ها از جنس پلاتین و مخلوط با آلیاژ هایی مانند آلیاژ نقره ساخته می شوند که در عین رسانایی بالا مقاومت بالایی نیز دارند.
اجزای رله شیشه ای
- بوبین: بوبین یا سیم پیچ یا همان COIL وظیفه ایجاد نیرو مغناطیسی و در ادامه نیروی متحرکه مکانیکی را دارد به همین دلیل گاهی به این رله ها، رله الکترومکانیکی نیز گفته می شود. ولتاژ بوبین می تواند متفاوت از ولتاژ تیغه ها باشد و با ولتاژ تحریک AC یا DC تغذیه شود. ولتاژ تغذیه بوبین در زمان طراحی مدار باید مشخص شود تا در صورت نیاز از مبدل استفاده گردد. هنگامی که بوبین برقدار می شود به کنتاکت ها که معمولا از جنس پلاتین هستند دستور تغییر وضعیت می دهد. لازم به ذکر است بوبین و کنتاکت ها از نظر الکتریکی نسبت به یک دیگر ایزوله هستند.
- تیغه: تیغه ها یا همان کنتاکت ها از سه قسمت تشکیل شده اند؛ تیغه باز یا NO (Normally Open)، تیغه بسته یا NC (Normally Close)، و تیغه مشترک یا COM (Common). در حالتی که بوبین برقدار نیست تیغه مشترک (COM) به تیغه NC متصل است و زمانی که بوبین برقدار می شود تیغه مشترک به تیغه NO متصل می شود تا مدار قطع شود. تعداد کنتاکت های رله شیشه ای می تواند بسته به نیاز اپراتور و تعداد فرمان هایی که قرار است به صورت هم زمان به مدار اعمال شود متفاوت باشد؛ به عبارت دیگر می تواند دو کنتاکت یا حتی گاهی بیشتر داشته باشد. وجود این کنتاکت ها در مدار فرمان به سادگی طراحی و دقت مدار فرمان بسیار کمک می کند.
تفاوت رله شیشه ای با کنتاکتور
همانطور که کمی پیش تر ذکر شد، این رله ها جایگزین خوبی برای کنتاکتورهای رنج جریان پایین هستند، اما به طور کلی کنتاکتورها تفاوت های فنی قابل توجهی با این رله ها دارند. حال به تفاوت های فنی بین رله شیشه ای و کنتاکتور می پردازیم:
- رله شیشه ای معمولا در مدار فرمان قرار می گیرد و سطح جریان های کم را پوشش می دهند؛ اما کنتاکتورها مستقیما در مسیر مدار قدرت قرار گرفته و رنج جریان 9 تا گاهی 1000 آمپر را پوشش می دهند.
- کنتاکتورها مانند کلیدهای برق عمل می کنند. با برق دار شدن بوبین حالت کنتاکت ها از حالت بسته به حالت باز تغییر می کنند و جریان در تیغه ها ایجاد می شود. در رله شیشه ای با برقدار شدن بوبین تیغه ها از حالت قبلی به حالت بعدی تغییر می کنند. یعنی پایه مشترک به تیغه مقابل متصل می شود.
کاربرد رله شیشه ای
رله های شیشه ای در عین سادگی به دلیل کاربرد گسترده بسیار محبوب شده است. از کاربردهای این رله می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- محافظت از مدارات الکتریکی
- سوئیچینگ بار های سبک
- ارسال و دریافت سیگنال
- کنترل مدار فرمان
- مدار های PLC
- تابلو برق های مخصوص آسانسور
- ایزوله سازی قسمتی از مدار
مزایای رله شیشه ای
- مقرون به صرفه بودن
- داشتن عمر طولانی
- دارای ابعاد کوچک
- قابل استفاده در رنج جریان های پایین
- دارای تنوع در کاربرد
طریقه نصب رله شیشه ای
رله های کمکی در دو مدل قابل نصب با سوکت در تابلو برق و قابل لحیم شدن بر روی بردهای الکترونیکی ارائه می شوند. لازم به ذکر است که رله های تابلویی با کمک سوکت بر روی ریل تابلو نصب می شوند. توجه داشته باشید که اجزای اصلی رله شیشه ای متشکل از یک بوبین و چند کنتاکت یا تیغه می باشند.
دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید