اتیلن دی آمین تترا استیک اسید (EDTA)

مشخصات ادتا یا اتیلن دی آمین تترا استیک اسید (EDTA)

اتیلن دی آمین تترا استیک اسید یا به اختصار EDTA با فرمول شیمیایی C₁₀H₁₆N₂O₈ می باشد. در شیمی کوئوردیناسیون، فلزات گذار با یون ها یا ترکیبات خاصی در محلول های آبی ارتباط دارند که این یون ها به عنوان لیگاندها شناخته می شوند. لیگاندها در چندین نقطه به یک اتم مرکزی متصل می شوند. ادتا یک لیگاند شش دندانه آمینو پلی کربوکسیلیک اسیدی می باشد، که باز مزدوج آن اتیلن دی آمین تترا استات است.

اتیلن دی آمین تترا استیک اسید ماده جامد بی رنگ و محلول در آب می باشد. ادتا به عنوان عامل کلاته کننده یا کیلیت ساز مصرف می گردد. این لیگاند از طریق دو آمین و چهار کربوکسیلات خود با یون های فلزی پیوند برقرار می کند. بسیاری از ترکیبات کوئوردیناسیونی حاصل با ساختار هندسی اُکتاهدرال منطبق هستند. این لیگاند به علت داشتن دندانه های زیادی که روی خود دارد، تمایل زیادی به کاتیون های فلزی دارد. در واقع اساس عملکرد کیلیت بدین صورت می باشد که مانع واکنش شیمیایی بین یون های فلزی با سایر مواد شده و به این طریق یون های فلزی پایدار و تثبیت می شوند.

یکی از خواص اتیلن دی آمین تترا استیک اسید، توانایی آن در جداسازی یون های فلزی مانند Ca⁺² و Fe⁺² می باشد. یون های فلزی ابتدا با EDTA پیوند می دهند و سپس تشکیل کمپلکس می دهند و در نهایت این یون های فلزی در محلول باقی می مانند، اما از واکنش پذیری آن ها کاسته می شود. EDTA به صورت نمک های مختلف ادتا دو سدیم و ادتا چهار سدیم تولید می گردد. کمپلکس EDTA آنیونی است یعنی دارای بار منفی است، بنابراین به شدت تمایل به انحلال در آب دارد. همچنین به دلیل این ویژگی توانایی حل کردن رسوبات اکسیدهای فلزی و کربنات ها را داراست.

لازم به ذکر است بدانید که محلول آبی حاصل از ترکیب EDTA و Fe⁺² برای حذف هیدروژن سولفید از گازها کاربرد دارد و به عنوان زداینده سولفید هیدروژن عمل می کند. در این واکنش هیدروژن سولفید اکسید می شود و به عنصر گوگرد که غیر فرار می باشد تبدیل می شود:

تولید اتیلن دی آمین تترا استیک اسید

اتیلن دی آمین تترا استیک اسید اولین بار توسط فردیناند مونز از واکنش اتیلن دی آمین و کلرو استیک اسید تهیه شد. در حال حاضر عمدتا تولید EDTA در مقیاس صنعتی از واکنش اتیلن دی آمین، فرمالدهید و منبع سیانید مانند سدیم سیانید و یا هیدروژن سیانید صورت می پذیرد. ادتا به صورت دو سدیمه و 4 سدیمه به فروش می رسد. نمک سدیم EDTA ابتدا تولید می شود و سپس می تواند به شکل اسید تبدیل شود.

نمک EDTA از نمک NTA اسید نیتریلوتیروئید و دیگر کیلیت ها به روش تجاری تهیه می شود. برخی از ترکیب آمونیاک با واکنش دهنده ها، واکنش می دهند تا نمک NTA را یا تری گلیسین به عنوان آلاینده تولید کنند. این ماده یک کیلیت فلزی بسیار مناسب برای صنایع شوینده است.

روش های تشخیص و تجزیه و تحلیل EDTA

روش طیف سنجی جرمی الکتروفورز مویرگی (SRM-CE/MS) به عنوان حساس ترین روش اندازه گیری دی آمین تترا استیک اسید در نمونه های بیولوژیکی می باشد. این روش دارای حد تشخیصی به مقدار 7.3 نانو گرم بر میلی لیتر در پلاسمای خون انسان می باشد. همچنین این روش برای مقادیر کوچک 7 تا 8 نانو لیتر نیز عمل می کند.

قابل ذکر است EDTA در نوشیدنی های غیر الکلی نیز با استفاده از روش کروماتوگرافی مایع با عملکرد بالا (HPLC) و به مقدار 2 میکروگرم بر میلی لیتر اندازه گیری شده است.

کاربرد ادتا

• برای انحلال آهک
• برای جداسازی یون های فلزی در محلول های آبی
• تغییر رنگ پارچه های رنگ شده در صنایع نساجی
• در صنعت کاغذ و خمیر کاغذ به منظور جلوگیری از کاتالیز کردن یون های فلزی
• استفاده از محلول آبی ادتا و ⁺Fe² به منظور حذف سولفید هیدروژن از جریان گازها
• به عنوان نگهدارنده در صنایع غذایی
• به عنوان پایدار کننده جهت جلوگیری از رنگ زدایی اکسایشی
• جلوگیری از تشکیل بنزن (عامل سرطان زا) در نوشابه های حاوی اسید آسکوربیک و بنزوات سدیم
• کاهش سختی آب
• کمک به کاهش رسوب در طی ممانعت از ترکیب شدن با صابون ها و مواد شوینده به وسیله ایجاد پیوند میان EDTA و یون های فلزی
• از EDTA برای تعیین مقدار آهک و منگنز آزاد در سیمان و کلینکرها استفاده می شود.
• قابلیت انحلال سازی یون های آهن در pH خنثی یا کمی پایین تر و به همین ترتیب استفاده از ادتا در کشاورزی برای مثال کشت هیدروپونیک
• در عکاسی برای انحلال نمودن ذرات نقره کاربرد دارد.
• در کروماتوگرافی تبادل یونی برای جداسازی فلزات لانتانیدی
• در صنعت داروسازی برای ساخت داروهای درمان تالاسمی کاربرد دارد.
• در دندانپزشکی برای روان کردن کانال های ریشه دندان مورد مصرف قرار می گیرد.
• در سوسپانسیون های آزمایشگاهی کاربردهای متعددی دارد.
• در صنعت داروسازی از این ماده برای ارتقاء کارایی نگهدارنده های بنزالکونیم کلرید یا تیومرسال استفاده می شود.
• به منظور ارزیابی عملکرد کلیه و همچنین بررسی میزان تصفیه و فیلتراسیون گلومرولی (GFR)
• به عنوان یک ماده ضد انعقاد در آنالیز خون مورد مصرف قرار می گیرد.
• به عنوان دیسپرس کننده در چشم پزشکی به منظور کاهش رشد باکتریایی کاربرد دارد.
• به عنوان یک آنتی اکسیدان مورد مصرف قرار می گیرد.
• به منظور بهبود در پایداری مواد شوینده و محصولات مراقبت شخصی موثر می باشد.
• به عنوان یک عامل شیمی درمانی برای درمان سرطان
• به منظور کنترل فرآیندهای کاتالیزوری
• در صنایع کشاورزی برای رشد مواد مغذی در روند تولید کود
• در تولید مارگارین، روغن های خوراکی و سس مایونز مصرف می گردد.
• در رآکتورهای هسته ای به منظور حذف مواد خام (فلزات خورده شده) از میله های سوخت
• در صنعت آب و فاضلاب به منظور جدا سازی یون های فلزی

ایمنی و MSDS ادتا

• هنگام کار با این ماده موارد ایمنی از جمله استفاده از دستکش، ماسک و عینک ایمنی را رعایت کنید.
• در صورت تماس با پوست می تواند موجب سوزش، خارش و سوختگی شود. همچنین در صورت ورود به دهان می تواند موجب گرفتگی شکم، دل درد، اسهال و استفراغ شود.
• در صورت تماس با پوست و چشم ها سریعا محل آلوده شده را با مقادیر فراوان آب شستشو داده و از خدمات فوریت های پزشکی بهره بگیرید.
• این ترکیب را به دور از مواد ناسازگار و عوامل اکسید کننده قوی نگهداری کنید.
• اتیلن دی آمین تترا استیک اسید را در محیط سرد و خشک و در ظروفی که در آن ها محکم بسته شده است نگهداری کنید.
• در صورت حریق، این ماده را با CO₂، پودر خاموش کننده یا اسپری آب، و آتش های بزرگ تر را با اسپری آب یا فوم مقاوم الکلی خاموش نمایید.

تاریخچه اتیلن دی آمین تترا استیک اسید

اتیلن دی آمین تترا استیک اسید ابتدا در اوایل دهه 1930 توسط فردیناند مونز، شیمیدان آلمانی کشف شد. وی به دنبال جایگزینی برای اسید سیتریک برای استفاده در حلال های رنگی در صنعت نساجی بود و در این حین EDTA را برای اولین بار در سال 1935 سنتز کرد. روش او شامل واکنش اسید مونوکلروئید (C₂H₃ClO₂) و اتیلن دی آمین (C₂H₈N₂) بود. همزمان با کار مونز، فردریک سی بروسورث در ایالات متحده، اتیلن دی آمین تترا استیک اسید (EDTA) را با استفاده از روش های مختلف تولید کرد و تولید تجاری EDTA را از لحاظ اقتصادی پایدار ساخت. این سنتز درگیر واکنش فرمالدئید، آمین ها و سیانور هیدروژن است. دستاوردهای این اختراعات در دهه 1940 به دست آمد.

لیست قیمت اتیلن دی آمین تترا استیک اسید یا EDTA

کلیه قیمت ها بدون اطلاع قبلی قابل تغییر می باشد، لطفا جهت استعلام قیمت خرید با واحد فروش تماس حاصل نمایید.

تاریخ بروزرسانی: 1402/02/27